Αίτημα
συζήτησης θέματος προ ημερήσιας διάταξης στη Συνεδρίαση του Περιφερειακού
Συμβουλίου Αττικής της 5ης Μάρτη 2019, σχετικά με την Ανάπλαση «Αρμού» Περάματος, κατέθεσαν οι Σύμβουλοι της "Λαϊκής
Συσπείρωσης".
Το
αίτημα έχει ως εξής:
Α. Εισαγωγικά
Η
Λαϊκή Συσπείρωση προτείνει στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής την άμεση
ανάπλαση του χώρου «Αρμός» στον Δήμο Περάματος, ως την τελευταία διέξοδο των
κατοίκων του Περάματος στο παραλιακό μέτωπο, το μοναδικό σημείο πρόσβασης στην
θάλασσα, αλλά και ενός μεγάλου ελεύθερου χώρου, για αναψυχή, ψυχαγωγία,
διεξαγωγή αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, ερασιτεχνικών αλιευτικών
δραστηριοτήτων.
Β. Η Αιτία του Προβλήματος
Το
Πέραμα ως οικιστικός ιστός, σε όλη του την ιστορία είναι άμεσα συνδεδεμένος με
την εξέλιξη της βιομηχανικής παραγωγής, την ναυπηγοεπισκευή βιομηχανία και το
εμπορευματικό κομμάτι του λιμανιού του Πειραιά. Είναι ένας εργατικός οικιστικός
χώρος, όπου οι κάτοικοι του στην μεγάλη πλειοψηφία τους είναι εργαζόμενοι στους
προαναφερόμενους κλάδους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή ή σε επιχειρήσεις
που λειτουργούν συμπληρωματικά προς αυτούς τους βασικούς κλάδους.
Το
ζήτημα της «συνύπαρξης» της βιομηχανικής δραστηριότητας και του οικιστικού
ιστού της πόλης του Περάματος ήταν από τα βασικότερα θέματα στην διάρκεια όλο
του προηγούμενου αιώνα για την περιοχή του Περάματος. Ενός φαινομένου
πολύπλευρου και με πολλές εκφάνσεις όπως το ζήτημα της κατοικίας, της ασφάλειας
και της υγείας των κατοίκων της περιοχής, της ποιότητας ζωής μετά το πέρας της
εργάσιμης ημέρας, το πολεοδομικό σχέδιο κ.α..
Οι
συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του λιμανιού του Πειραιά, ως το πρώτο λιμάνι της
χώρας, ως το επίνειο του διοικητικού κέντρου της χώρας, αλλά και ως λιμανιού με
γεωγραφικά πλεονεκτήματα, έθεταν συνεχώς το ζήτημα της επέκτασης του σε
δραστηριότητες, το οποίο εκφράστηκε και ως προς την χωρική του επέκταση. Αυτό
αντικειμενικά, και ανάλογα με την ιστορική φάση, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
της κάθε φάσης ως προς το επίπεδο ανάπτυξης των μέσων παραγωγής, του
πολιτιστικού επιπέδου των εργαζομένων και των κατοίκων της περιοχής,
μετατρεπόταν ακόμα και σε μορφή οξυμένης αντίθεσης μεταξύ βιομηχανικής
δραστηριότητας και οικιστικού χώρου.
Ο
πυρήνας του προβλήματος μπορεί να εντοπιστεί ακριβώς, στο ότι το λιμάνι και οι
συμπληρωματικές σε αυτό βιομηχανικές δραστηριότητες, σχεδιάζουν την παραγωγή
τους με βάση το επιχειρηματικό σχέδιο τους που ιεραρχεί πρώτα από όλα την
κερδοφορία των επιχειρήσεων αυτών, άρα και την βιωσιμότητα τους. Αυτός όμως ο σχεδιασμός,
αφού έχει ως μέτρο και όριο την κερδοφορία των επιχειρήσεων αυτών, δεν μπορεί
να συνυπολογίσει άλλους παράγοντες, όπως τα οικιστικά θέματα της περιοχής που
βρίσκονται εκτός του ενδιαφέροντος της επιχειρηματικής δραστηριότητας ή ακόμα
μετατρέπονται σε εμπόδιο για την κερδοφορία.
Το
αποτέλεσμα του προβλήματος αυτού είναι η επέκταση του εμπορευματικού λιμανιού
και της ναυπηγοεπισκευής σε όλη την παραλιακή γραμμή του Δήμου Περάματος, από
το Κερατσίνι και το Ικόνιο Περάματος, μέχρι και το Δυτικό Άκρο Περάματος όπου
βρίσκεται το Πορθμείο Πέραμα – Παλούκια Σαλαμίνας. Ο μοναδικός χώρος σε αυτήν
την παραλιακή γραμμή που δεν έχει καταληφθεί από βιομηχανική και λιμενική
δραστηριότητα είναι η περιοχή «Αρμός» που βρίσκεται μεταξύ της βάσης της
Προβλήτας ΙΙΙ του ΣΕΜΠΟ (Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων) και των εγκαταστάσεων της
εταιρίας πετρελαιοειδών ΕΤΕΚΑ.
Γ. Σύντομο Ιστορικό
Το
ότι ο «Αρμός» δεν είναι σήμερα μέρος των λιμενικών εγκαταστάσεων είναι
αποτέλεσμα επίμονων και ανυποχώρητων λαϊκών εργατικών αγώνων, που εκτυλίχθηκαν
κατά την διάρκεια των δεκαετιών 1980, 1990, 2000, αλλά ακόμα και σήμερα. Αγώνων
που ξεχωριστή θέση στην προμετωπίδα αυτών ήταν οι δημοτικές αρχές Περάματος με
δήμαρχο τον κομμουνιστή Γιάννη Πατσιλινάκο.
Κάνοντας
ένα σύντομο ιστορικό μπορούμε να σημειώσουμε ότι η εκκίνηση αυτών των αγώνων
είναι το 1987, σε μια προσπάθεια του τότε κρατικού ΟΛΠ να κόψει την πρόσβαση
προς την θάλασσα καθώς προχωρούσε σε τοποθέτηση μπλόκιων με σκοπό να
δημιουργήσει την Προβλήτα ΙΙΙ. Τότε με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής
Πατσιλινάκου, ο λαός του Περάματος κατεδάφισε τα καλούπια που είχαν στηθεί.
Χαρακτηριστικό
είναι ότι όλες αυτές οι προσπάθειες του τότε κρατικού ΟΛΠ γίνονταν με αυθαίρετο
τρόπο, αφού στην πραγματικότητα δεν είχαν άδεια από την πολεοδομία για τέτοια
επέκταση. Σημειώνουμε μάλιστα ότι πολλές φορές όταν γινόταν καταγγελία στις
πολεοδομικές αρχές για το αυθαίρετο των ενεργειών του ΟΛΠ, αυτές προχωρούσαν
μέχρι και στην κατάσχεση των μηχανημάτων που χρησιμοποιούσαν οι εργολάβοι του
ΟΛΠ.
Το
γεγονός όμως είναι ότι από το 1987 ο λαός του Περάματος έκανε έκδηλο ότι ο
χώρος του «Αρμού» είναι περιοχή όπου πρέπει να αξιοποιηθεί προς όφελος του και
μόνο.
Αργότερα
η δημοτική αρχή Πατσιλινάκου, στις διάφορες απόπειρες του κρατικού ΟΛΠ να
προχωρήσει την επέκταση, κερδίζει τα ασφαλιστικά μέτρα ενάντια στον ΟΛΠ από το
Συμβούλιο της Επικρατείας. Μάλιστα επειδή ήταν συχνό φαινόμενο η αυθαίρετη
προσπάθεια του κρατικού ΟΛΠ να προχωράει στην επέκταση και που μετά τις
καταγγελίες της δημοτικής αρχής συλλαμβανόταν ο εκάστοτε εργολάβος μηχανικός
των έργων, το Πρωτοδικείο Πειραιά εξέδωσε απόφαση ότι σε περίπτωση ρίψης μπάζων
από τον κρατικό ΟΛΠ θα συλλαμβάνεται ο Διευθύνων Σύμβουλος και ο Πρόεδρος του
κρατικού ΟΛΠ.
Το
πείσμα και η κινητοποίηση του λαού του Περάματος για το δίκαιο αίτημα τους
επιβεβαιώνεται και από το στιγμιότυπο όπου καταφέρνει να απωθήσει αστυνομία και
βατραχανθρώπους που έχουν παραταχθεί, κατ’ εντολή του τότε Υπουργού Ναυτιλίας
Ευ. Γιαννόπουλου.
Ταυτόχρονα
σημειώνουμε ότι ο χώρος του «Αρμού» έπαιξε ένα ιδιαίτερο ρόλο ακόμα και σε ένα
βασικό πρόβλημα που ταλαιπώρησε επί πολλές δεκαετίες το λαό του Περάματος,
δηλαδή το θέμα της νομιμοποίησης των κατοικιών του λαού και την ένταξη τους στο
σχέδιο πόλης. Η περιοχή πάνω από την Λεωφόρο Ειρήνης είχε ήδη ενταχθεί στο σχέδιο
πόλης από το 1960. Όμως η περιοχή μεταξύ της Λεωφόρου Δημοκρατίας και Λεωφόρου
Ειρήνης παρότι ήταν κατοικημένη δεν εντασσόταν στο σχέδιο πόλης. Ο σκοπός της
μη ένταξης στο σχέδιο πόλης αυτής της περιοχής ήταν η επιδίωξη να αξιοποιηθεί
για την κατασκευή αποθηκών του ΟΛΠ. Μετά από πολλούς αγώνες ο λαός του
Περάματος με την δημοτική αρχή Πατσιλινάκου καταφέρνει το 1987 να εντάξει στο
σχέδιο πόλης την προαναφερθείσα περιοχή χαρακτηρίζοντας τον «Αρμό» ως την
περιοχή με το απαραίτητο πράσινο που έπρεπε να υπάρχει ως αναλογία στο σχέδιο
πόλης.
Νέα
αυθαίρετη προσπάθεια πραγματοποιείται από τον κρατικό ΟΛΠ τον Μάρτη του 1995
μπαζώνοντας και βάζοντας συρματόπλεγμα στην περιοχή του Αρμού, με σκοπό να
αποκόψει την πρόσβαση του λαού στην περιοχή. Μάλιστα η προσπάθεια
πραγματοποιείται την ίδια ημέρα που ο λαός του Περάματος νωρίτερα διαδήλωνε
ενάντια στα «Καζάνια του Θανάτου» στο Υπουργείο Εμπορίου με επικεφαλής την
δημοτική αρχή Πατσιλινάκου. Και τότε ο λαός του Περάματος ξήλωσε τα
συρματοπλέγματα και το φρέσκο μπετόν που είχαν τοποθετήσει οι εργολάβοι του
κρατικού ΟΛΠ, καταλαμβάνοντας το χώρο. Η κατάληψη του χώρου κράτησε αρκετές
μέρες με τον λαό να προχωράει στην δενδροφύτευση του χώρου δείχνοντας την
ανυποχώρητη στάση του και δηλώνοντας ότι δεν θα παραδοθεί ο χώρος του «Αρμού»
στα επιχειρηματικά σχέδια του ΟΛΠ και των εταιριών πετρελαιοειδών.
Ανακηρύσσεται τότε η περιοχή του «Αρμού» ως «Άλσος Λαού» του Περάματος. Την
ίδια στιγμή οι εφαπτόμενες εταιρίες πετρελαιοειδών γύρω από τον «Αρμό»
ξεκινήσαν να κατασκευάζουν μαντρότοιχους.
Εκτός
από την δενδροφύτευση, το 1995, η δημοτική αρχή μαζί με το λαό του Περάματος
αρχίζει να κατασκευάζει γήπεδο ποδοσφαίρου στην περιοχή. Ταυτόχρονα η δημοτική
αρχή Πατσιλινάκου καλεί όλους τους ερασιτέχνες αλιείς στον κολπίσκο του «Αρμού»
να δένουν τις βάρκες τους, έτσι δημιουργείται σταδιακά και ο «Σύλλογος
Ερασιτεχνών Αλιέων και Ναυτικών Αθλημάτων Περάματος «Ο Αρμός»» (1998), ενώ
ταυτόχρονα οι αλιείς κατασκευάζουν στο χώρο το κατάστημά τους. Το Σεπτέμβρη του
1997 εγκαινιάζεται το θερινό σινεμά «Σινέ - Πέραμα», δίνοντας μια νέα ανάσα για
το λαό του Περάματος, δείχνοντας μαζί με τα υπόλοιπα ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο
πρέπει να αξιοποιηθεί η περιοχή αυτή υπέρ του λαού. Ο κινηματογράφος
εγκαινιάστηκε με την κλασική ταινία «Ποτέ την Κυριακή», παρουσία όλων των
συντελεστών της, του σκηνοθέτη Ζ. Ντασέν και των ηθοποιών Τ. Βανδής, Γ.
Φούντας, Μπ. Βαλάση, Α. Σολωμός.
Ταυτόχρονα
στον χώρο του «Αρμού» καθιερώνονται να πραγματοποιούνται το Ικαριώτικο και το
ψαράδικο πανήγυρι.
Ο
χώρος του «Αρμού» μετατρέπεται σε ένα χώρο που αρχίζει να συγκεντρώνει όλο και
περισσότερες αθλητικές, πολιτιστικές δραστηριότητες, αλλά ταυτόχρονα γίνεται
και χώρος αγωνιστικών συγκεντρώσεων με επίκαιρα αιτήματα, όπως η μεγάλη
συγκέντρωση των εργατών της ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης και άλλων συλλόγων και
φορέων του Περάματος που γίνεται ενάντια στο τότε μέτρα της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ
(1999) να συρρικνώσει την ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, το διαμελισμό και
μελλοντική ιδιωτικοποίηση του λιμανιού του Πειραιά.
Την
Κυριακή 29 Ιούλη του 2002, τα ξημερώματα, ο ΟΛΠ σε άλλη μια προσπάθεια να
αποκόψει το λαό του Περάματος από το χώρο του «Αρμού», για να προχωρήσει σε νέα
επέκταση των λιμενικών εγκαταστάσεων, τοποθετεί στον χώρο 30 container. Τελικά
όμως αποτρέπεται και αυτή η προσπάθεια του ΟΛΠ από την πάλη του λαού μαζί με την
δημοτική αρχή Πατσιλινάκου.
Με
την εκλογή της νέας δημοτικής αρχής που πρόσκειται στην ΝΔ (δήμαρχος Γιάννης
Λαγουδάκος) αναθερμαίνονται τα σχέδια για επέκταση και δημιουργία της Προβλήτας
ΙΙΙ με σκοπό να γίνει χώρος για εμπορευματοκιβώτια (2003). Ο ΟΛΠ για να
ανακόψει την πρόσβαση του λαού στην θάλασσα από το νότιο μέτωπο του «Αρμού»
αρχίζει να τοποθετεί container και στην πορεία περιφράζει με τσιμεντένιο τοιχίο
την περιοχή που αρχίζει η Προβλήτα ΙΙΙ. Τελικά η δημοτική αρχή Λαγουδάκου
παρέδωσε άλλα 230 στέμματα από την περιοχή του «Αρμού» στα επιχειρηματικά
σχέδια, τα 130 στέμματα στον ΟΛΠ και τα υπόλοιπα 100 στρέμματα στον ΟΣΕ.
Δ. Νέα Αναθέρμανση του Ζητήματος
Η
ιδιωτικοποίηση του λιμανιού του Πειραιά με την παράδοση του στο κινέζικο
μονοπώλιο της COSCO, ενεργοποίησε σχέδια για την παραπέρα επέκταση των
επιχειρηματικών σχεδίων στο Πέραμα. Η Προβλήτα ΙΙΙ επεκτάθηκε σε μια τεράστια
έκταση προς την θάλασσα, δημιουργώντας στο Νότιο μέτωπο της μια νέα
εκσυγχρονισμένη προβλήτα πετρελαιοειδών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκ νέου
ενεργοποίηση των «Καζανιών του Θανάτου», το οποίο όμως απελευθέρωσε χώρο για
πρόσδεση πλοίων στην Δυτική πλευρά της Προβλήτα ΙΙΙ, η οποία καταλήγει στο
άνοιγμα του όρμου του Αρμού. Έτσι η COSCO σήμερα εποφθαλμιά να στενέψει το
άνοιγμα του όρμου του «Αρμού» ώστε να προσδένονται περισσότερα πλοία. Επίσης
επιδιώκει να επεκταθεί και στην χερσαία περιοχή του «Αρμού» για να εξασφαλίσει
νέο χώρο για τα container και τις γερανογέφυρες.
Το
παραπάνω έγινε καταφανές με το αίτημα που κατέθεσε η COSCO στο Δήμο Περάματος
στις 7 Ιουλίου 2018. Μάλιστα η COSCO για να το κάνει πιο εύληπτο στο λαό του
Περάματος και διευκολύνοντας την σημερινή δημοτική αρχή Λαγουδάκη (ΣΥΡΙΖΑ) να
το περάσει από το δημοτικό συμβούλιο, το συνόδευσε με πρόταση για ανάπλαση του
υπολειπόμενου χώρου του «Αρμού» με έξοδα της ίδιας της COSCO. Σημειώνουμε ότι η
σημερινή δημοτική αρχή Λαγουδάκη έχει χειροκροτήσει το επενδυτικό σχέδιο της
COSCO. Μετά από την κινητοποίηση των φορέων της πόλης του Περάματος και της
στήριξης του από την Λαϊκή Συσπείρωση Περάματος, η σημερινή δημοτική αρχή αναγκάστηκε
να αποσύρει το θέμα.
Ε. Συμπερασματικά
Η
συσσωρευμένη πλέον πείρα δείχνει ότι κάθε φορά που τα επιχειρηματικά σχέδια
επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν μια νέα αυξημένη κερδοφορία, στοχεύουν νέους
χώρους, με νέες επεκτάσεις. Οι επεκτάσεις αυτές στοχεύουν τους ελάχιστους
ελεύθερους χώρους, όπως ο «Αρμός» του Περάματος.
Επίσης
επιβεβαιώνεται ότι αυτοί σχεδιασμοί είναι απόλυτα προσαρμοσμένοι στους
σχεδιασμούς για την κερδοφορία του ΟΛΠ είτε είναι υπό κρατική ιδιοκτησία, είτε
ιδιωτική. Όμως κάθε φορά που δεν προβλέπεται ένα άμεσο σχέδιο κερδοφορίας, οι
υποδομές αυτές παραδίνονται στην φθορά και την απραξία, και μαζί με αυτήν την
απραξία καταλαγιάζουν τα σχέδια επέκτασης του λιμανιού. Αυτό όμως ποτέ δεν
συνοδεύεται από την παραίτηση της διεκδίκησης χώρων ενάντια στους ελεύθερους
χώρους του Περάματος, αφού παραμένει η εκτίμηση για αναθέρμανση νέων σχεδίων
στο μέλλον.
Ο
«Αρμός» όμως παραμένει ένα τελευταίο κομμάτι γης που δίνει την δυνατότητα στους
κατοίκους του Περάματος να έχουν πρόσβαση στην θάλασσα, παρότι ο Δήμος
Περάματος εκτείνεται σε μια ακτογραμμή 8,5 χιλιομέτρων (4,5 χιλιόμετρα
κατέχει ο ΟΛΠ και 4
χιλιόμετρα το Πολεμικό Ναυτικό).
Η
ανάπλαση του χώρου του «Αρμού» σήμερα ισοδυναμεί με την αποφασιστική διασφάλιση
ότι ο «Αρμός» θα παραμείνει ελεύθερος χώρος για της ανάγκες του λαό του
Περάματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι δημοτικές αρχές που στάθηκαν θετικές
στις βλέψεις επέκτασης του ΟΛΠ και των εταιριών πετρελαιοειδών, πάντα
ακολουθούσαν την πολίτική απαξίωσης του «Αρμού», διώχνοντας το λαό του
Περάματος από τον χώρο.
Σημειώνουμε
ότι το Πέραμα είναι μια περιοχή η οποία «ασφυκτιά» περικυκλωμένη από πολλές
βιομηχανικές δραστηριότητες, το εμπορευματικό τμήμα του λιμανιού (container),
την ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη, τις εγκαταστάσεις των εταιριών πετρελαιοειδών.
Ταυτόχρονα οι ελεύθεροι χώροι μέσα στην πόλη του Περάματος είναι ελάχιστοι. Οι
παιδικές χαρές τα τελευταία 4 χρόνια παρέμειναν όλες κλειστές, αφού βγήκαν όλες
ακατάλληλες και το κονδύλι – έργο από την Περιφέρεια Αττικής ακόμα δεν έχει
προχωρήσει ούτε στην φάση της επισκευής αυτών. Ταυτόχρονα οι αθλητικές
εγκαταστάσεις είναι λιγοστές πράγμα που αναγκάζει τους αθλητικούς συλλόγους να
αναζητούν χώρους άθλησης. Τέλος η κατάσταση σήμερα στην εναπομένουσα περιοχή
του «Αρμού» δείχνει σημάδια εγκατάλειψης.
ΣΤ. Πρόταση Λαϊκής Συσπείρωσης
Η Λαϊκή Συσπείρωση προτείνει την άμεση
ανάπλαση του χώρου του «Αρμού». Ο χώρους του «Αρμού» σήμερα εκτείνεται σε μια
περιοχή μεγέθους περίπου 45.000 τ.μ., στην οποία βρίσκονται τα γήπεδα
ποδοσφαίρου και αντισφαίρισης, το δημοτικό κτήριο (πρώην ναυπηγείο Γιαβρή), ο
χώρος στάθμευσης (επί της Λ. Δημοκρατίας), το γήπεδο – ελεύθερος χώρος για
διεξαγωγή μεγάλων υπαίθριων εκδηλώσεων, το θερινό σινεμά, το κατάστημα του
συλλόγου ερασιτεχνών αλιέων και τον όρμο στον οποίο δένουν τα σκάφη των
ερασιτεχνών αλιέων.
Προτείνουμε την ανάπλαση του χώρου με
ευθύνη της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Περάματος. Συγκεκριμένα:
• Την
αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό των λιμενικών υποδομών του όρμου του «Αρμού», για
την ερασιτεχνική αλιεία και τον ναυταθλητισμό σε όλη την περίμετρο του Όρμου,
χωρίς να μειωθεί η έκταση του.
• Την
δημιουργία χώρων πρασίνου.
• Την
δημιουργία ποδηλατοδρόμου και πεζοδρόμου – χώρο περιπάτου.
• Την
τοποθέτηση οργάνων παιδικής χαράς.
• Την
αναβάθμιση του δημοτικού σινεμά.
• Την
αποκατάσταση, ανάδειξη και τον φωτισμό ολόκληρης της έκτασης του «Αρμού».
• Την
αναβάθμιση του καταστήματος των ερασιτεχνών αλιέων.
• Την
αναβάθμιση του χώρου πραγματοποίησης των υπαίθριων εκδηλώσεων.
• Την
αναβάθμιση των γηπέδων ποδοσφαίρου και αντισφαίρισης.
• Την
αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό του δημοτικού κτιρίου.
• Την
διαμόρφωση χώρου στάθμευσης οχημάτων.
• Την
διαμόρφωση λωρίδων κυκλοφορίας οχημάτων παράλληλα με το θαλάσσιο μέτωπο.
• Την
κατασκευή νέας γλίστρας καθέλκυσης σκαφών.
• Την
κατασκευή δικτύων φωτισμού και παροχής νερού για τα σκάφη των αλιέων.
