«Φυσικές καταστροφές και
Αττική πάνε μαζί» ήταν ο
τίτλος που επέλεξε γνωστή εφημερίδα, για να προβάλει σχετική εκδήλωση του ΤΕΕ
που έγινε προχτές, με προσκαλεσμένους επιστήμονες και εκπροσώπους κομμάτων. Αν
και περιγραφικός, ο τίτλος αυτός ανταποκρίνεται στο πνεύμα ορισμένων από τις
ομιλίες που έγιναν στην εκδήλωση, από επιστημονικούς φορείς και στελέχη της
κυβέρνησης, που σχεδόν προέτρεπαν τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου να μάθουν να
ζουν με τις καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών, που θα αυξηθούν τα επόμενα
χρόνια. Για διάφορους λόγους, που επικαλέστηκαν ως «αντικειμενικούς»,
ισχυρίστηκαν λίγο - πολύ ότι το κράτος έχει πλέον περιορισμένες δυνατότητες να
παρεμβαίνει ουσιαστικά στο πεδίο της πρόληψης και ότι η παρέμβαση και η ευθύνη
του πρέπει να στοχεύουν ολοένα και περισσότερο στην έγκαιρη ειδοποίηση των
κατοίκων και στην καλύτερη διαχείριση του φαινομένου όταν συμβεί, για να
περιοριστούν οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Κατά την άποψή
τους, επειδή η κλιματική αλλαγή
προκαλεί φαινόμενα που ξεπερνάνε σε ένταση τα συνηθισμένα και υπερβαίνουν τις
προδιαγραφές και τα όρια αντοχής των υποδομών που υπάρχουν σήμερα. Επικαλούνται
επίσης την άναρχη δόμηση σε μια περιοχή που φιλοξενεί τον μισό πληθυσμό της
Ελλάδας και καθιστά δυσκολότερο, πιο σύνθετο και ιδιαίτερα κοστοβόρο τον
σχεδιασμό και την κατασκευή των αναγκαίων έργων προστασίας από τις πλημμύρες ή
άλλες φυσικές καταστροφές. Περιγράφοντας μια υπαρκτή κατάσταση, χωρίς όμως να
αγγίζουν τις πραγματικές αιτίες που τη διαμόρφωσαν και την αναπαράγουν, πολύ
περισσότερο χωρίς να σχεδιάζουν μέτρα για να την αντιστρέψουν, τέτοιες
επιστημονικές προσεγγίσεις και πολιτικές απόψεις το μόνο που επιδιώκουν είναι
να δώσουν άλλοθι στην απόσυρση του κράτους από την ευθύνη για την προστασία της
περιουσίας και της ζωής του λαού από φυσικά φαινόμενα και καταστροφές, η οποία
μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε ατομική ευθύνη.
Η κλιματική αλλαγή είναι μια
πραγματικότητα που προβλέφθηκε από
τους επιστήμονες και εξελίσσεται εδώ και μερικές δεκαετίες. Ωστόσο, κανένα
ουσιαστικό μέτρο δεν πάρθηκε για να εντοπιστούν και να ενισχυθούν με
καταλληλότερες υποδομές τα τρωτά σημεία του Λεκανοπεδίου, παρά το γεγονός ότι
τεχνογνωσία υπάρχει, όπως σημείωσαν και πολλοί από όσους πήραν το λόγο στην
εκδήλωση του ΤΕΕ. Κανένα μέτρο πραγματικής αναβάθμισης της πρόληψης δεν υπήρξε,
ενώ οι αντιπλημμυρικές υποδομές συνεχίζουν και σήμερα να σχεδιάζονται με όρους
«κόστους - οφέλους» για το κεφάλαιο, συνθλίβοντας τις λαϊκές ανάγκες και
πολλαπλασιάζοντας τους κινδύνους για νέες απώλειες και καταστροφές. Ούτε βέβαια
έπαψε ο χωροταξικός και αναπτυξιακός σχεδιασμός να υπακούει στους κανόνες της
καπιταλιστικής κερδοφορίας, που είναι ο «ακρογωνιαίος λίθος» της άναρχης
οικιστικής ανάπτυξης, μέσα από την εμπορευματοποίηση της γης, αλλά ευθύνεται
και για το γεγονός ότι επιχειρηματικές μονάδες και υποδομές κατασκευάζονται
όπως και όπου βολεύει το κεφάλαιο. Αρκεί να κάνει κανείς μια βόλτα στο Θριάσιο
και σε άλλες περιοχές της Δυτικής Αττικής για να το διαπιστώσει.
Ως προς αυτά είναι αποκαλυπτικές οι
καταγγελίες των κατοίκων της
Κινέτας, μετά την τελευταία νεροποντή, ότι η Εθνική Οδός Αθηνών - Κορίνθου, ένα
έργο - κλειδί για τον «αναπτυξιακό» σχεδιασμό του κεφαλαίου στις Μεταφορές,
φτιάχτηκε χωρίς τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα, με αποτέλεσμα σήμερα να
λειτουργεί ως «τείχος» για το νερό που κατεβαίνει από τα γυμνά βουνά της
περιοχής, ιδιαίτερα μετά την πυρκαγιά του περασμένου καλοκαιριού, και πνίγει
κυριολεκτικά τα σπίτια. Οπως χαρακτηριστικές είναι και οι καταγγελίες φορέων
της Τοπικής Διοίκησης στον Ασπρόπυργο, στα όρια του οποίου προβλέπεται να γίνει
ο εμπορευματικός σταθμός του Θριασίου, ένα έργο - τομή για την εξέλιξη της
χώρας σε διαμετακομιστικό κόμβο. Χωρίς καθόλου να αμφισβητούν την αναπτυξιακή
στρατηγική του κεφαλαίου και των κομμάτων του, διαμαρτύρονται ότι οι
αντιπλημμυρικές προδιαγραφές της περιοχής δεν «σηκώνουν» ένα τέτοιο έργο χωρίς
επιπλέον παρεμβάσεις, οι οποίες όμως δεν προβλέπεται να γίνουν, επειδή
ανεβάζουν πολύ το κόστος του! Επομένως, το μόνο που απομένει στους κατοίκους της
περιοχής είναι να μάθουν να ζουν με τις (μελλοντικές) πλημμύρες και τις βέβαιες
καταστροφές.
Αλλά κι εκεί που τα φαινόμενα είναι
πιο «προβλέψιμα», όπως στην
περίπτωση των σεισμών, αφού ζούμε στην πιο σεισμογόνο χώρα της Ευρώπης, τα
αντανακλαστικά του κράτους είναι ίδια και χειρότερα. Οπως ανέφεραν επιστήμονες
στην ημερίδα του ΤΕΕ, μόλις το 20% των δημόσιων κτιρίων έχουν ελεγχθεί από το
1997 στην Ελλάδα (για τα ιδιωτικά ούτε λόγος) ως βασικό μέτρο πρόληψης! Δεν
φταίει επομένως «το κακό το ριζικό μας» για τις καταστροφές από τις πλημμύρες,
τους σεισμούς και τις πυρκαγιές. Η ευθύνη ανήκει στο αστικό κράτος, που στον
σχεδιασμό του ιεραρχεί ψηλά τις ανάγκες του κεφαλαίου και πετάει στο καλάθι των
αχρήστων τις ανάγκες του λαού, ακριβώς επειδή υπηρετεί την καπιταλιστική
ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία. Που για τους ίδιους λόγους παραδίδει γη,
αέρα, θάλασσα στο κεφάλαιο, αποθεώνοντας την εμπορευματοποίηση της γης, κι από
πάνω επικαλείται την «άναρχη δόμηση» κατοικιών και επιχειρήσεων ως άλλοθι της
«αδυναμίας» του να παρέμβει αποτελεσματικά και σχεδιασμένα στην αντιπλημμυρική
προστασία.
Το πρόβλημα δεν είναι, επομένως, ότι
αυτό το κράτος είναι «ανίκανο» ή
ότι «δεν έχει σχεδιασμό». Το πρόβλημα είναι ότι ο σχεδιασμός του υπηρετεί τους
επιχειρηματικούς ομίλους και γι' αυτό πρέπει να βρεθεί στο στόχαστρο του λαού,
στον αγώνα για ουσιαστική πρόληψη και προστασία από τα φυσικά φαινόμενα και τις
καταστροφές.
